Rob Papen behoort tot de succesvolste sounddesigners in de muziekindustrie. Als jonge toetsenist boekte hij successen in de synthesizerbands Peru en Nova. Halverwege de jaren ’90 zette hij het muziek maken op een lager pitje en legde zich toe op muzieksoftware-ontwikkeling en het schrijven van de bijbel voor iedereen die met synthesizer werkt: ‘The 4 Element Synth’. In oktober 2019 stond hij sinds jaren weer als muzikant op de planken tijden het E-Live Festival in Oirschot. Musicophilia bezocht de sympathieke Limburger in zijn woonplaats Echt. Een gesprek over muziek, geluid en natuurlijk synthesizers.
Wat waren je eerste muzikale activiteiten en hoe kwam je in aanraking met synthesizers?
“In mijn jeugd was het orgel een populair instrument. Mijn vader werkte in de orgelhandel zodat de stap naar orgel leren spelen slechts een kleine was. Dat ging mij best goed af, alleen het orgelgeluid viel mij soms tegen. Het noten lezen was ook niet zo mijn ding. Dat vond ik saai. Ik improviseerde liever. Mijn muziekleraar zei altijd: “Rob, dat was mooi gespeeld. Maar wat je speelde stond niet op het papier!” Vervolgens hoorde en zag ik ergens in mijn jeugd ‘Oxygene IV’ van Jean-Michel Jarre. Dat geluid vond ik waanzinnig. Ik was meteen verkocht. Zo’n synthesizer wilde ik ook hebben. Op mijn 15e kocht ik mijn eerste synthesizer. Dat zal ergens in 1978 of 1979 geweest zijn.”
Kijk eens aan! Hoe kwam je op die leeftijd aan een toereikend budget? Synthesizers waren destijds niet goedkoop.
“Door heel veel stapels kranten rond te brengen. Ha!Ha! Pap en mam deden ook een kleine duit in het zakje. De eerste synthesizer die ik kocht was de Korg MS20. Dat was één van de eerste betaalbare synthesizers uit Japan. Ze werden ‘budget synthesizers’ genoemd. De Korg SQ10 had ik ook. Voor een Moog of de ARP 2600 betaalde je het driedubbele. Daar kon ik alleen maar van dromen.”
En toen ging je aan de slag.
“Jazeker. Ik begon met improviseren en aansluitend componeren. Ondertussen had ik ook de muziek van Tangerine Dream, Kraftwerk en Klaus Schulze ontdekt. Mijn eerste muzikale ‘kunsten’ toonde ik in 1980 op de Klaus Schulze-fanclubdag in Eindhoven. Ik was ambitieus, maar wat ik speelde klonk…voor zover ik mij herinner…nergens naar. Ha!Ha! Peter Kommers en Ruud van Es waren die dag aanwezig. Na afloop van het optreden vroegen ze of ik naar hun studio in Dordrecht wilde komen voor het maken van muziek. En zo is het eigenlijk begonnen met Peru en later Nova.”
Dat ging vlot met die kennismaking. Hoe verliepen die sessies?
“Ach, ik zie me nog op de trein stappen richting Dordrecht. In de ene kartonnen doos de Korg MS20 en in de andere de SQ10. Ik was de nerd in de band, het broekie. Peter en Ruud waren ruim tien jaar ouder, maar de samenwerking verliep meteen goed. Tijdens die sessies ontstond de eerste Peru-elpee ‘Macchu Picchu’ die in 1981 in eigen beheer uitkwam.
Radiolegende Willem van Kooten hoorde die elpee op de radio bij Henk Mouwe’s LP Pop Special. Hij vond onze muziek apart en bracht ons op het idee om naast Peru een ander project te starten met radiovriendelijke synthesizermuziek. Zo ontstond Nova. Het nummer ‘Sons Of Dawn van ‘Macchiu Picchu’ bewerkten we tot een nieuwe, ingekorte versie en werd onder de titel ‘Aurora’ een grote hit. De befaamde Chris Pilgram produceerde de eerste Nova-elpee ‘Terra’. De platenmaatschappij koppelde ons aan Chris om er zeker van te zijn dat Nova een groter publiek zou aanspreken dan Peru. Ik omschrijf de muziek van Nova als ‘synthesizermuziek met een Palingsound’. Peru is meer voor de liefhebber, de fijnproever van elektronische muziek.”
Konden jullie van die projecten leven?
“We hadden onze successen, maar naast de bands moest er ook gewerkt worden. In de beginjaren van Peru zat ik zelfs nog op school. Ruud en Peter hadden allebei een baan. In die tijd was live spelen heel moeilijk. Deels door de instrumentale beperkingen en deels door de onderlinge woonafstand. Ruud en Peten zaten in Dordrecht en ik hier in Echt. We hadden geen echte manager die dingen regelde. In dat opzicht hebben we wat kansen laten liggen. maar toch ook mooie dingen gedaan. Feitelijk stonden wij aan de basis van de Nederlandse synthesizermuziek. Buiten ons had je Johan Timman en Pythagoras die synthesizermuziek maakten.”
Je had ook nog Future World Orchestra. Die scoorden hitjes met ‘Roulette’ en een bewerking van het ‘E.T.’-thema.
“Correct. Maar bij hun werd ook gezongen. Dat was bij ons niet het geval.”
Waarom stopte Peru in 1991 na het album ‘Moon’?
“Daarvoor zijn een aantal reden. Ieder van ons kreeg andere interesses. Ook in andere muziekstijlen. Naast de woonafstand speelden ook het zakelijk aspecten een rol. Op het gebied van management hadden we het anders moeten aanpakken. Wellicht was een andere platenmaatschappij ook beter geweest. Ach ja, die dingen gebeuren gewoon. Het is niet anders.”
Na de afloop van Peru ben je voor jezelf begonnen. Nu ben je een grote naam op het gebied van sounddesign. Hoe heeft zich dit ontwikkeld?
“Ik heb een tijdje in een muziekzaak gewerkt en ben daarna begonnen om mijn geluiden, die in de Peru-tijd bijzonder goed waren, commercieel beschikbaar te stellen. Van daaruit ben ik in teamverband software- instrumenten gaan ontwerpen. Ik heb een passie voor geluid…sounds. Dat is naast het muziek maken mijn talent. Een prima combinatie. Ik maakte de overstap net voordat de dance-hype begon. Mijn software leent zich uitstekend voor die muziek.”
Sounddesign is een grote markt met veel concurrentie. Hoe onderscheidt jij je?
“Toen ik in de jaren ’90 begon met sounddesign, had ik nog geen eigen softwareproducten. Ik maakte geluiden voor fabrikanten zoals EMU en VIRUS die waren voorzien van mijn initialen ‘R.P.’ Op die manier kreeg ik naamsbekendheid. Ik ben inderdaad niet de enige die succesvol is in sounddesign. Het is de klankkleur waarmee je musici naar je toetrekt. Mijn specialiteiten zijn ‘inspiration sounds’ die inspireren om er wat mee te gaan doen. Ik bied gereedschap aan en dat is, denk ik, de succesformule. Bekende producers, DJ’s en musici zoals o.a. Stevie Wonder en Jean-Michel Jarre gebruiken mijn producten. Dat is toch mooi om te horen.”
Wat bracht je tot het schrijven van de bestseller ‘The 4 Elementh Synth’?
“Er bestond in mijn begintijd, voor zover ik weet, geen muziekschool waar je leerde een synthesizer te bedienen. Via een handleiding moest je het allemaal uitzoeken. Een complex proces en je leerde niet eens hoe je een vette sound kreeg. Ik heb me dat allemaal zelf geleerd en die kennis wilde ik overdragen aan een nieuwe generatie. Kennis moet je delen, is mijn adagium. In het boek beschrijf ik op een laagdrempelige manier hoe een synthesizer werkt a.d.h.v. de vier bestanddelen…de elementen. Er bestaan meer boeken over synthesizers, maar de benadering van de leerstof zoals ik dat doe, is vrij uniek. Om die reden werd het een groot succes. Het boek biedt een prima basis voor iedereen die met synthesizers of softsynths [software] wil werken.”
Komt er een vervolg op het boek?
“Nee, want het verhaal is compleet. Het boek is uitverkocht, maar binnenkort verschijnt er een heruitgave via een Amerikaanse firma. Die firma zet ook de bijgevoegde dvd’s in een I-Cloud, want veel mensen gebruiken geen dvd-speler meer. Via een code die met het boek wordt meegeleverd kan men de dvd’s via de I-Cloud inzien. Het duurt nog even voordat het zover is, want dat omzetten vergt heel wat tijd.”
Na het E-live optreden in 2019 kreeg je ook weer de smaak te pakken van muziek maken. Wat kunnen we verwachten?
“Momenteel heb ik wat meer tijd voor muziek maken. Albums verkoop je niet meer in grote oplagen. Van het laatste Peru-album ‘The Return’ uit 2018 verkochten we maar een fractie van wat we vroeger verkochten. De muziekbranche is ontzettend veranderd en elke muzikant heeft daar last van. Tangerine Dream verkopen ook niet meer de aantallen van vroeger. Het downloaden maakt ook dat mensen anders naar muziek luisteren. Muziek maken is het stukje creatieve uiting dat gewoon in mij zit. De ervaring dat je met je muziek zoveel mensen een plezier mee doet, is bemoedigend. Voor het optreden op E-Live waren mensen uit Rusland en Noorwegen komen afreizen. Geweldig! Dan weet je waarvoor je het doet. Ik ben nu bezig met een nieuwe soloplaat. Wellicht gaan Ruud en ik ook weer wat doen onder Peru, maar dat is nog ongewis. Afstanden zijn echt wel een probleem. Ruud woont nu in Groningen en ik in Limburg. Even samen jammen wordt lastig”
Hoe zie jij de toekomst van de elektronische muziek? Is er nog leven na de dance?
“Dat is onmogelijk te voorspellen. De gemiddelde leeftijd van de bezoeker op E-live is 40-plus! Maar een festival is een belangrijke factor in het levend houden van die muzieksoort. België heeft het B-Wave Festival en Duitsland het Electronic Circus. Er zijn ook mensen die de traditionele synthesizermuziek nu pas ontdekken. Veel is afhankelijk van een nieuwe, jonge generatie. Willen die zulke muziek maken? Misschien wel, misschien niet. We zullen zien.”
www.robpapen.com
Michel Scheijen
