‘MADE IN JAPAN’ UIT 1972 IS HET BEKENDSTE LIVEALBUM VAN DEEP PURPLE EN GELDT ALS ÉÉN VAN DE ALLERBESTE LIVEPLATEN UIT DE POPGESCHIEDENIS. HET IS HET ULTIEME STATEMENT VAN HET BRITSE HARDROCKINSTITUUT EN STAAT SYMBOOL VOOR HUN INNIGE RELATIE MET JAPAN. DRIE JAAR LATER TOURT DEEP PURPLE WEER DOOR JAPAN EN WORDEN WEDEROM OPNAMES GEMAAKT VOOR EEN LIVEALBUM. MAAR DIT KEER BETREFT HET EEN ANDERE DEEP PURPLE MET GROTE PROBLEMEN. PROBLEMEN DIE EEN WAARDIGE NAVOLGER VAN ‘MADE IN JAPAN’ LANGE TIJD BLOKKEREN EN WAARDOOR EEN STUKJE PURPLE-GESCHIEDENIS BIJNA VERLOREN DREIGDE TE GAAN.
Blackmore vertrekt, nieuwe gitarist gezocht
Na Ritchie Blackmore’s vertrek uit Deep Purple in juni 1975 bezinnen David Coverdale, Glenn Hughes, Jon Lord en Ian Paice zich over de toekomst. In overleg met management besluit men voor een doorstart met een nieuwe gitarist. Na een diverse audities met o.a. Clem Clempson van Humble Pie, valt de keuze op de Amerikaan Tommy Bolin. Op Bolin’s C.V. staan The James Gang en Zephyr, maar zijn excellent gitaarspel op het jazzrockmeesterwerk ‘Spectrum’ van Billy Cobham is doorslaggevend. Bolin’s summiere kennis over de heavy rock van Deep Purple is geen obstakel. Juist een ruwe diamant kan voor een doorstart gunstig uitpakken.
Niemand weet dat Bolin heroïneverslaafd is en coke snuift. Binnen de kortste keren is hij goede maatjes met de net zo drugsverslaafde Glenn Hughes. Een recept voor ellende is een feit.
Geen Deep Purple-album
Tommy Bolin voltooid eerst de opnames van zijn solodebuut ‘Teaser’ voordat hij met Deep Purple sleutelt aan ‘Come Taste The Band’ dat op 10 oktober 1975 in de winkels ligt. De vreemde albumtitel, voortkomend uit een verspreking van de gitarist, is niet het enige opmerkelijke. De heavy rock blijkt nog verder in de hoek gedreven dan op de voorganger ‘Stormbringer’. Bolin’s funk- en jazzrockverleden verstrekt de positie van soulfanaten Glenn Hughes en David Coverdale binnen Deep Purple. ‘Come Taste The Band’ klinkt als funkrock en is weinig relevant aan de Purple-sound die vijf jaar terug het begrip hardrock baarde. Decennia later beschrijf Jon Lord het album als “A briljant album, but not a Deep Purple-album.”
Het drama in Jakarta
‘Come Taste The Band’ verkoopt goed en Deep Purple-Mark IV gaat op tournee. De bodyguards annex gorilla’s Paddy Galahan en Patsy Collins worden ingelijfd om de ongeleide projectielen Bolin en Hughes in bedwang te houden en dealers te weren.
Na een warming up-concert in Hawaï volgt een tournee door Nieuw Zeeland en Australië. Bolin speelt de sterren van de hemel en uitgezonderd wat opstootjes loopt hij met Hughes in het gareel. Onderweg naar Japan maakt men een tussenstop in Jakarta voor een éémalig optreden. Aangekomen blijkt daar een tweede concert te zijn geboekt voor de gage van één. Manager Rob Cocksey gaat verhaal halen bij de louche concertorganisator Danny Sabri, maar haalt bakzeil. Ondertussen wordt bodyguard Patsy Collins onder mysterieuze omstandigheden dood gevonden in een liftschacht. Glenn Hughes wordt onterecht door de militaire junta als verdachte aangewezen en belandt in de cel. Deep Purple rest niets anders dan onder bedreiging van machinegeweren twee keer het podium te betreden om hun bandlid vrij te krijgen. Tijdens het tweede concert volstrekt zich een drama voor hun ogen. 35.000 betalende fans zonder toegang breken door de dranghekken heen. De junta schiet met scherp en laat Dobermanns op de razende meute los.
De geclaimde borgsom voor Hughes is ongeveer gelijk aan de afgesproken gage, maar de gifbeker is nog niet leeg. Net voor vertrek blijkt The Starship [Purple’s privévliegtuig] een lekke band te hebben. Tegen betaling geven de vliegveldtechnici instructies hoe het wiel moet worden vervangen. Met een trauma en lege portemonnee gaat het richting Japan.
Drugs en gevoelloosheid
Bolin en Hughes gaan in het land van de rijzende zon helemaal los om de gebeurtenissen in Jakarta te verwerken. Ze delen een gitaarkoffer met coke waaruit stevig wordt geconsumeerd. Dealers lopen als sushi-koeriers in en uit. De andere bandleden kijken met lede ogen toe. Ze kunnen niet anders, want zonder het spul weigeren Bolin en Hughes hun instrumenten te pakken. Er is nog een probleem. Onderweg naar Japan nam Bolin een sterk slaapmiddel en lag gedurende de vlucht op de linkerarm te maffen. Accupunctuur en manuele therapie moeten het gevoel in de arm herstellen, maar vlotten wil het niet. Uit wanhoop worden de gitaren in het octaaf van het nummer gestemd zodat Bolin enkel zijn wijsvinger over de gitaarhals moet schuiven. Jon Lord neemt een deel van zijn solo’s over.
De eerste concerten zijn een bedroevende vertoning. Warner Bros. Records vreest dat hun plan om met een live-opname het succes van ‘Made In Japan’ te herhalen in de prullenbak belandt. Japan is het land dat de Britten al vroeg in de armen sloot en waar de grootste successen gevierd werden. Bovendien ligt het de Japanners op de maag de Mark III-bezetting [Blackmore, Coverdale, Hughes, Lord en Paice] nooit een Japanse tournee ondernam. Een goedmaker hebben de Aziaten wel verdiend. Gelukkig krijgt Bolin het gevoel in zijn arm terug zodat het laatste Japan-concert op 15 december 1975 in de Budokan Tokyo wordt vastgelegd op audio en video.
Het concert
Er staat een andere Deep Purple in de Budokan dan hetgene dat die drie jaar eerder muziekgeschiedenis schreef. Het piept en kraakt aan alle kanten. Een verslaafde gitarist die de ene avond als een demon speelt en de andere avond wat ligt te klooien. Bassist Glenn Hughes die met hemelse stembanden leadzanger David Coverdale probeert af te troeven. Het nonchalante waarmee de Mark II-klassiekers ‘Smoke On The Water’ en ‘Highway Star’ [tot ergernis van Lord en Paice] worden afgeraffeld voor meer nadruk op de soul- en funk van ‘Come Taste The Band’. En dat alles in een fase van onzekerheid, want als Japan nooit persoonlijk kennis nam van Mark III, hoe onwennig moet Deep Purple-Mark IV met een vreemde gitarist dan wel niet zijn?
Ironisch dat alle fricties op de bewuste avond juist in het voordeel werken, omdat het publiek niets in de gaten heeft. Coverdale zingt als een god en weert zich stug tegen Glenn Hughes’ provocerende uithalen. Bolin is in vorm, maar een kapotte gitaarversterker gooit eerst roet in het eten. Het orgel overstemt de helse rif van ‘Burn’. Het euvel wordt snel opgelost zodat de gitaar weer als vanouds vlamt. Bolin’s solonummer ‘Wild Dogs, van zijn kersverse soloalbum ‘Teaser’, krijgt weer een plek in de setlist en een waanzinnige gitaarsolo vol effecten laat horen wat voor briljante, maar oh zo andere gitarist dan Ritchie Blackmore hij is. Lord en Paice werken zich zoals gewoonlijk te pleuris in het belang van de band. Deep Purple levert een topprestatie van formaat!
Releaseplannen
Staftechnicus Martin Birch legt de opnames vast, maar het zal nog twee jaar duren voordat de fan iets in handen heeft. Tijdens de tournee door de V.S. en Groot Brittannië van januari t/m maart 1976 zijn Bolin en Hughes goed bezig met de bandreputatie te grabbel te gooien. Het laatste optreden van Mark IV op 15 maart 1976 in Liverpool is een dramatisch dieptepunt. De band gooit de handdoek in de ring. Negatieve concertrecensies zetten de plannen voor een live-album daarom op een laag pitje. Als zoethoudertje verschijnt ‘Made In Europe’ met opnames van Mark III in Saarbrücken en Parijs in april 1975.
Dan overlijdt Tommy Bolin op 4 december 1976 op 25-jarige leeftijd aan een overdosis. Als een soort eerbetoon smijt Warner in maart 1977 het toepasselijk getitelde ‘Last Concert In Japan’ op de Japanse markt. Niemand in Japan roept ‘Banzai‘ voor deze haastklus, want de mix en de tracklist zijn een aanfluiting. Van een Europese release wordt vooralsnog afgezien. Eerst wordt de Mexicaanse [?] markt bedient om even later ‘Last Concert In Japan’ toch in Europa te distribueren. Soelaas biedt het niet. Op elk continent voelt de Deep Purple-fan zich bij de neus genomen.
In het kader van de succesvolle Deep Purple Mark II-rëunie in 1984 verschijnt een jaar later de VHS-band ‘Deep Purple Rises Over Japan’. Regisseur Tony Klinger en producer Martin Birch hebben een selectie samengesteld uit beeldopnames van het Budokan concert. Het zijn de enige officiële beeldopnames van de roemruchte Mark IV-samenstelling op een podium. De tracklist bevat: ‘Burn’,‘Love Child’, ‘Smoke On The Water’, ‘You Keep On Moving’ en ‘Highway Star’. Beeld- en geluidskwaliteit zijn matig.
In 1990 verschijnt in Japan een CD-uitgave van ‘Last Concert In Japan’ die net zo slecht is als de elpee. De purist moet diep in de buidel tasten, want Warner sluit een Europese uitgave definitief uit.
Nadat de uitstekende bootleg ‘On The Wings Of A Russian Foxbat’ [een radio-opname van het Long Beach Arena-concert op 27 februari 1976 in L.A.] in 1996 een officiële release krijgt als ‘Live At Long Beach Arena’, blijkt dat er wel degelijk behoefte is aan goeie concertopnames van Deep Purple uit 1975 en 1976. In 2001 is het zover als Purple Records het integrale concert van 15 december 1975 in Tokyo uitbrengt als dubbel-cd ‘This Time Around-Live In Tokyo’. De opnamekwaliteit is subliem en het boekje informatief. 26-jaar na dato krijgt de fan eindelijk het magnifieke concert te horen waar zoveel om te doen was. Waar de verhoudingen anders maar net zo gespannen waren als op ‘Made In Japan’, en de muziek net zo sterk. De dubbellaar is snel uitverkocht zodat 2007 een heruitgave verschijnt met gewijzigd artwork.
Phoenix Rising
Ear Records zet in 2011 de Mark IV-samenstelling op heel speciale wijze in het zonnetje met de uitgave ‘Phoenix Rising’.
Het pretpakket bestaat uit een CD met een selectie [geremasterde] concertopnames van Tokyo en Long Beach, een DVD van de concertfilm ‘Deep Purple Rises Over Japan’ in haarscherpe beeldkwaliteit inclusief de 80min. durende documentaire ‘Getting Tighter’ waarin wijlen Jon Lord en Glenn Hughes het verhaal van Deep Purple-Mark IV vertellen. Het deftig boekwerk met liner notes en mooie foto’s maken dit tijdsdocument over Deep Purple’s onstuimigste fase compleet.
Michel Scheijen
