LIJFPLAAT: THE ALAN PARSONS PROJECT-TALES OF MYSTERY AND IMAGINATION

IN DE RUBRIEK ‘LIJFPLAAT’ BESCHRIJFT EEN MUSICOPHILIA-SCRIBENT EEN ALBUMPAREL WAARAAN HIJ MET ZIEL EN ZALIGHEID IS VERKNOCHT. DE ALBUMKEUZE IS VOORBEHOUDEN AAN EEN BELANGRIJK CRITERIUM: OVER HET ALBUM WERDEN NIET AL HONDERDEN ARTIKELEN GESCHREVEN, WANT MUSICOPHILA KIEST NU EENMAAL NIET GRAAG VOOR HET GANGBARE.

WEBSITEBEHEERDER MICHEL SCHEIJEN LEGT UIT HOE DE COMBI EDGAR ALLEN POE EN ALAN PARSONS HEM INSPIREERDEN TOT SCHRIJVEN.

Lastig om je lijfplaat te kiezen. Niet zozeer vanwege het criterium, maar vanwege de ruime keuze. Ik heb zoveel albums die net zo’n wezenlijk bestanddeel van mij zijn als gevulde kiezen. In de periode van besluiteloosheid herinnerde ik me Frits Spits die in één van zijn radioprogramma’s een plaat voor een luisteraar uitkoos op basis van een karakterprofiel, hobby’s, beroep, verleden etc. Na gedegen ‘zelfanalyse’ gekoppeld aan mijn muziekfascinatie en lees- en schrijfbegeestering, vond ik het geschikte album: ‘Tales Of Mystery And Imagination’ van The Alan Parsons Project.

HET ALBUM

‘Tales Of Mystery And Imagination’ dateert uit mei 1976 en is het debuut van The Alan Parsons Project. Het is een conceptalbum met muzikale bewerkingen van twee gedichten en vier verhalen van de Amerikaanse schrijver Edgar Allan Poe [1809-1849].

Het album is tevens de blauwdruk voor Alan Parsons werkwijze die in de loop der jaren nauwelijks zal wijzigen. Collega Eric Woolfson verzint de concepten en schrijft de meeste nummers. Parsons verzamelt een bundel topmusici voor de opnames en tot en met ‘Ammonia Avenue’ uit 1983 wordt voor elk album een symfonieorkest opgetrommeld. In 1987 verschijnt een speciale CD-remix van het album. Parsons moderniseerde het drumgeluid, en voegde wat instrumenten, geluidseffecten en twee gesproken introducties van acteur Orson Welles aan de mix toe. Het origineel uit 1976 verschilt nogal van de remix die ik beschrijf. In 2007 verscheen een luxe editie met beide versies.

DE NUMMERS

De instrumentale aftrap ‘A Dream Within A Dream‘ begint met de gesproken inleiding van Orson Welles die in de rol van de meesterschrijver kruipt. Hij doet dat net zo goed als toen hij in 1938 een ware volkshysterie in de V.S. ontketende met zijn radiohoorspelversie van ‘The War Of The Worlds’. Eric Woolfson’s knap geschreven inleiding suggereert dat Poe uitleg geeft over zijn citaat: ‘All that we see or seem, is but a dream within a dream’.

‘The Raven’ is het bekendste nummer gebaseerd op Poe’s beroemdste gedicht. Het mystieke element wordt in het eerste couplet prachtig aangestipt door het gebruik van de Vocoder [een stemvervormer]. Hoewel het gedicht oorspronkelijk uit achttien segmenten bestaat, komt de kern in een speeltijd van vier minuten haarscherp tot uiting.

Beroepsmafketel Arthur Brown leeft zich uit in het manische ‘The Tell-Tale Heart’. De vertolking van de hoofdpersoon die tot razernij wordt gedreven door het glazen oog van zijn huisgenoot, is hem op het lijf geschreven. Zingen, janken, krijsen, flippen; het kost Brown geen moeite, want hij doet zijn hele leven toch al niets anders. Een betere keuze had Parsons niet kunnen maken.

In ‘The Cask Of Amontillado’, één van de vele Poe-verhalen met als thema levend begraven, wordt leentjebuur gespeeld bij ‘God Only Knows’ van The Beach Boys. We horen dezelfde meervoudige, contrapuntische zangpartijen. Ze zijn het discours tussen de dader en zijn prooi die uit zoete wraak wordt ingemetseld.

‘Geef de patiënten alle vrijheid om te doen en laten wat ze willen‘, Daar gaat het in eerste instantie over in het bizarre verhaal ‘[The System Of] Dr. Tarr en Professor Fether’ dat een net zo bizarre afloop kent. Zanger John Miles floreert in dit nummer dat voor de 1987-remix een update kreeg door toevoeging van een kerkorgel. Zo kreeg het iets te vrolijke nummer toch nog een sinistere ondertoon, want de clou komt in de songtekst helaas niet voorbij.

Het uit zes segmenten bestaande ‘The Fall Of The House Of Usher‘ is met een speeltijd van zestien minuten een ware magnus opus. Dit verhaal is het beste voorbeeld van Poe’s gotische schrijfstijl [hij staat te boek als de grondlegger van de ‘gothic’] en op welk geniale wijze hij in staat was om een ​​emotionele toon in zijn werk te creëren [angst, pijn, sterven, gewetensbezwaren] gerelateerd aan het menselijk verval. Al die kennis zet vraagtekens bij het feit waarom juist dit nummer in een instrumentaal georkestreerde vorm werd goten. De inleiding van Orson Welles [en wat voor eentje….wow!] is de enige tekst. Andrew Powell tekende voor het orkestarrangement dat hij baseerde op de prelude van Claude Debussy’s onvoltooide opera ‘La Chute De La Maison Usher’. Het klassieke elan is hoog en de sfeer net zo macaber en grimmig als avondmist op een eenzaam landweggetje. Geluidseffecten zoals onweer, regen, deurbonken en wat synthesizertrucs voltooien de totaalbeleving. De perfecte achtergrondmuziek voor het lezen van het verhaal.

De afsluiter ‘To One In Paradise’ is een tekstuele versimpeling van het gelijknamige gedicht gezongen door Hollies-frontman Terry Sylvester. Vanwege de zoetgevooisde gezapigheid à la ‘Old and Wise’ [Parsons hit uit 1982] koerst het nummer in de verkeerde richting en heeft het geen enkel aanknopingspunt met de albumtendens. Vergelijk het met kijken naar horrorfilm die prompt eindigt met een scene uit ‘Het Geheime Dagboek Van Hendrik Groen’.

HOEZO LIJFPLAAT?

Ik ontdekte ‘Tales Of Mystery And Imagination’ in 1989 na kennismaking met het album ‘Tyger’ van Tangerine Dream. Dat album bevat muzikale bewerkingen van de Engelse dichter William Blake. Blake’s barokke symboliek maakte me bewust van de kracht van het geschreven woord. Zoekend naar nog meer van dit soort conceptalbums stuitte ik op Alan Parsons’ debuut. De muziek is onmogelijk te vergelijken met het elektronisch impressionisme van Tangerine Dream, maar het effect was er niet minder om. Ik bekeerde me niet alleen tot liefhebber van conceptalbums, maar ook tot de fantastische vertellingen van Edgar Allan Poe. Zijn schrijfkunst en verbeeldingskracht waren voor mij als vijftienjarige spekpuber totaal nieuw. Het zakgeld ging op aan een tweedehands exemplaar van ‘Edgar Allen Poe Compleet’ waarvan de pagina’s inmiddels karamelbruin zijn. Poe was een belangrijke inspirator om te gaan schrijven. Ik zal beslist nooit zo goed worden als hij. Dat hoeft ook niet. Bovendien is zijn wereld een schril contrast met de mijne. Hij was een deprimerende zwartkijker in tegenstelling tot de jolige lolbroek barstensvol levensvreugde die ik ben. En ik schrijf liever over muziek dan over de dood.

Wat ‘Tales Of Mystery And Imagination’ ook zo bijzonder maakt, is dat het de sfeer van Poe’s geschriften in alle facetten nauw benadert. Popartiesten van allerlei pluimages vertaalden zijn werk naar muziek: Lou Reed, Iggy Pop, Marianne Faithfull, Mythos, Tangerine Dream. Maar niemand zat de meesterschrijver zo dicht op de hielen als The Alan Parsons Project in 1976. Dat zal voor mij altijd zo blijven.

Michel Scheijen