DE RUBRIEK ‘DE ZWARTE SCHIJF’ LAAT HET LICHT SCHIJNEN OVER ALBUMS DIE DE VERWACHTINGEN NIET WAARMAAKTEN, FLOPTEN, OF WAAROVER DE MENINGEN STERK UITEENLOPEN. WAAR GING HET MIS? WAAROM BLEEF HET SUCCES ACHTER? WAT IS DE REDEN VOOR DE CONTROVERSE? EN WAAROM KREGEN SOMMIGE ALBUMS ACHTERAF TOCH EEN CULTSTATUS? MUSICOPHILIA GAAT OP ONDERZOEK.
NUMMER 13 IN DE RUBRIEK: ‘ELECTRIC CAFÉ’ VAN KRAFTWERK UIT 1986
In 1981 scoort het Duitse Kraftwerk ineens een joekel van een hit: ‘The Model’. Het nummer staat oorspronkelijk op het album ‘The Man Machine’ uit 1978 en is de B-kant van de single ‘Computer Love’ afkomstig van het nieuwe album ‘Computer World’. Britse radiodiscjockeys vinden echter dat ‘The Model’ beter aansluit op de destijds populaire new-romantics/synthesizerpop van o.a. Ultravox, Depeche Mode, OMD en The Human League. Namen waarvoor Kraftwerk een belangrijke inspiratiebron is. Platenmaatschappij EMI brengt ‘The Model’ met veel succes opnieuw uit. De single profiteert tevens van de Neue Deutsche Welle-rage die zich in de vroege jaren 80 manifesteert op het Europese continent. Kraftwerk verschijnt vaker op radio en televisie dan ooit tevoren.
Tijdens het hitparadesucces is de band van mei t/m december 1981 op wereldtournee ter promotie van het album ‘Computer World’. Eenmaal terug in Düsseldorf zijn de verwachtingen voor een nieuw album dan ook hooggespannen. EMI ziet graag een herhaling van het single-succes. Kraftwerk duikt meteen hun Kling Klank Studio in, maar het resultaat wordt door allerlei omstandigheden vertraagd. Één van de vertragingen is het uitvallen van bandleider Ralf Hütter die vanwege een heftige valpartij met zijn renfiets in het voorjaar van 1982 vier dagen in coma ligt.
In augustus 1983 verschijnt de single ‘Tour de France’ als opwarmertje voor het nieuwe album ‘Techno Pop’ dat eigenlijk ‘Technicolor’ zou heten, maar het merkoctrooi houdt dat tegen. ‘Tour de France’ is een Franstalige lofzang over de gelijknamige wielerronde bestaande uit een catchy percussieritme en innovatieve samples van ratelende fietskettingen, klikkende versnellingen en gekreun/gehijg van bandleider en fanatiek wielrenner Ralf Hütter. De single wordt in diverse landen een bescheiden hit. De Vlaamse televisiezender BRT gebruikt het nummer tijdens verslaggeving van de Ronde van Frankrijk.
Binnen Kraftwerk zijn de verhoudingen niet meer zo harmonisch als voorheen. Ralf Hütter zit meer op zijn renfiets dan in de Kling Klang Studio. Hij krijgt psychopathische trekjes à-la-Lance Armstrong en dringt zijn sportverslaving en mega vega-leefstijl op aan zijn collega’s. Florian Schneider, ook liefhebber van wielrennen, gaat in die waanzin mee. Daarentegen zijn Karl Bartos en Wolfgang Flür het fietsen en de kikkererwtenburgers snel beu. Bovendien is met de ontwikkeling van sequencers en drummachines de aanwezigheid van twee percussionisten overbodig. Tussen de wielrendagen door zijn het dan ook vooral Hütter en Schneider die aan het nieuwe album werken. Bartos verschijnt zo nu en dan in de studio. Flür helemaal niet. Ondertussen wordt ook de analoge inboedel van de Kling Klang Studio deels vervangen door digitale synthesizers zoals de Emulator II, de Synclavier en de Yamaha DX-7. Een modernisering die aardig wat tijd opslokt.
EMI heeft inmiddels ‘Techno Pop’ als het nieuwe Kraftwerk-album gecategoriseerd en adverteert ermee in allerlei bladen. Het nieuwe materiaal wordt in de fameuze Right Track Studios in New York gemixt door Francois Kevorkian en Ron St. Germain. Als de eindmix eenmaal klaar is, twijfelt Hütter of het materiaal afdoende potentieel heeft om te concurreren met de moderne synthipop van de jaren 80 en de sonische innovaties van Yello en The Art Of Noise. Na een luistersessie houdt hij de release van ‘Techno Pop’ tegen om de boel opnieuw te mixen en zelfs nummers te vervangen. EMI komt inmiddels de stoom uit de oren. Alle promotieactiviteiten moeten worden ingetrokken.
Om de wachttijd te overbruggen verschijnt in 1985 een speciale cd-remix van het album ‘Autobahn’. Hütter en Schneider beschikken namelijk weer over de rechten na het afgelopen contract met Philips Records. Naast het wederom pendelen tussen Düsseldorf en New York om het nieuwe album zo trendy mogelijk te laten klinken, zet men hoog in op een ander nieuw fenomeen: de videoclip. De Amerikaanse Rebecca Allen, een pionier op het gebied van digitale 3D-techniek, wordt ingehuurd voor het maken van een grafische videoclip voor het nummer ‘Music Non Stop’. De eerste single van het daadwerkelijk nieuwe album.
Vijf jaar na ‘Computer World’ maakt op 10 november 1986 de muziekwereld eindelijk kennis met een nieuw Kraftwerk-album: ‘Electric Café’. Naast de bekende Engels- en Duitstalige uitgaven verschijnt er ook een gelimiteerde Edición Española met Spaanstalige versies van de nummers ‘Techno Pop’ en ‘Sex Object’. Wat meteen opvalt, is dat in tegenstelling tot eerdere albums ‘Electric Café’ geen conceptalbum is met één overkoepelend thema dat focust op de moderne toekomst. De titel is ontleend aan de stomme film ‘Café Electrik’ uit 1927 met Marlène Dietrich en Willi Frost. Een film waar Hütter en Schneider groot bewonderaars van zijn.
De nummers ‘Boing Boom Tschak’, ‘Techno Pop’ en ‘Music Non Stop’ vormen op de A-kant één continue geheel met heftige percussiepartijen en een ritmische versmelting van dance en vleugjes hip-hop met ingenieus samplewerk. De relatie tussen mens en machine wordt dit keer niet uitgedrukt in songteksten, maar met steekwoorden. De B-kant grijpt met de degelijke songs ‘The Telephone Call’ [het enige Kraftwerk-nummer dat wordt gezongen door Karl Bartos], ‘Electric Café, en ‘Sex Object’ terug naar Kraftwerks melancholische ‘Rheingoldromantiek‘ met teksten over afstandsliefde, kunstbeleving en communicatie in het atoomtijdperk, en de vleselijke lust vanuit een primitief dogma.
‘Electric Café’ is geen slecht album, maar in z’n totaliteit ontbreekt de sensatie die men na vijf jaar wachten eigenlijk verwachtte. Hütters vrees wordt waarheid; het album verkoopt matig, omdat het niet kan concurreren met albums van The Art Of Noise en Yello die veel uitdagender en artistiek vooruitstrevender zijn. En de jeugd gaat inmiddels dansend uit haar dak op Depeche Mode en The Pet Shop Boys.
De videoclip die Rebecca Allen maakte voor ‘Music Non Stop’ is in 1986 regelmatig te zien op MTV. Het is een opmerkelijk kunstwerk, maar ‘Sledgehammer’ van Peter Gabriel leidt de kijker eerder af van het feit dat zijn date over tien minuten bij de bushalte staat. De ‘Telephone Call’ verdient de ereprijs voor slechtste videoclip uit de popgeschiedenis, want niets is saaier dan drie minuten kijken naar vier mensen met elk een telefoonhoorn in hun handen.
In oktober 2009 is ‘Electric Café’ onderdeel van ‘The Catalogue’-boxset met daarin alle remasters van Kraftwerk-albums vanaf ‘Autobahn’ t/m ‘Tour de France’. De heruitgave krijgt de oorspronkelijke titel ‘Techno Pop’ en verschilt van het origineel. De 08:12min durende ‘The Telephone Call’ is vervangen door de kortere 7-inch single mix. Als vervanging voor het laatste deel van het origineel [met telefoongeluiden en operatorstemmen] wordt de track ‘House Phone’ toegevoegd dat in 1986 de B-kant was van de single ‘The Telephone Call’.
Michel Scheijen
Gemiste kans dus, eigenlijk door meerdere oorzaken. Aangezien ik hem pas veel later ontdekte, was ik me daar niet van bewust en heb ik alleen naar de muziek geluisterd. Ik vind het een van de toppers van de mannen! Geweldig. Kant A en het titelnummer zijn favoriet. Al blijft mij favoriete album toch Radio-activity alsook The Mix. Leuk artikel met veel wetenswaardigheden die ik niet wist!